Zagadnienie wysokiej wrażliwości stało się ostatnio bardzo popularne. Poruszane jest ono w różnych kontekstach i konfiguracjach. To, co wydaje się jednak najważniejsze to fakt, że wysoka wrażliwość przestała być kojarzona ze słabością i niedostosowaniem. Coraz częściej dostrzegana jest wartość tej cechy oraz korzyści z jej posiadania.
W tym artykule chciałabym przyjrzeć się wysokiej wrażliwości w kontekście pracy. W szczególności temu, na jakie trudności osoby wysoko wrażliwe mogą w życiu zawodowym napotkać i jak mogą sobie z tymi przeciwnościami poradzić. Przyjrzymy się również atutom osób o wysokiej wrażliwości i możliwościom ich zastosowania.
Czym jest wysoka wrażliwość?
Pojęcie osoby wysoko wrażliwej zostało wprowadzone 30 lat temu przez psycholożkę Elaine N. Aron. W wyniku prowadzonych badań ustaliła ona, iż wysoka wrażliwość jest naturalną, wrodzoną i dziedziczoną cechą osobowości. Szacuje się, że osoby wysoko wrażliwe stanowią około 15-20% populacji. Cecha ta dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, choć częściej występuje u kobiet. Warto również zauważyć, że osoby cechujące się wysoką wrażliwością różnią się natężeniem tej cechy. Nie każda osoba jest wrażliwa w tym samym stopniu.
Osoby wysoko wrażliwe (WWO) są bardziej czułe na różnorodne doświadczenia, odznaczają się większą reaktywnością emocjonalną, fizyczną i sensoryczną oraz rozbudowanym życiem wewnętrznym. Wysoką wrażliwość można opisać za pomocą akronimu DOES, który obejmuje cztery kluczowe aspekty zachowania:
D (depth of processing) – głębia przetwarzania
Tendencja do głębokiego przetwarzania informacji, rozważania różnych możliwości i analizowania szczegółów przed podjęciem decyzji lub przystąpieniem do działania.
O (overstimulation) – przestymulowanie
Skłonność do doznawania przestymulowania i przesytu bodźcami, prowadząca do zmęczenia układu nerwowego.
E (emotional reactivity and empathy) – reaktywność emocjonalna i empatia
Tendencja do przeżywania silnych reakcji emocjonalnych i więzi empatycznej. Wrażliwość na subtelne sygnały wysyłane przez inne osoby oraz umiejętność wczuwania się w ich sytuacje.
S (sensing the subtle) – wyczuwanie subtelności
Wyczulenie na subtelności w otaczającym świecie. Uważność na szczegóły i niuanse, które umykają innym (np. mimika, mowa ciała, ton głosu).
Czy jesteś osobą wysoko wrażliwą?
Istnieją kwestionariusze pomagające określić na ile wysoka wrażliwość odnosi się również do nas. Sięgając po nie można przyjrzeć się temu bardziej precyzyjnie. Jednak każdy może zastanowić się na ile przedstawione poniżej cechy i właściwości odnoszą się właśnie do niego. Badacze wyodrębnili bowiem pewien zestaw cech, które charakteryzują większość osób wysoko wrażliwych. Są to przede wszystkim:
- intensywność przeżywania
- empatia i wrażliwość na zmiany nastroju u innych
- spostrzegawczość i umiejętność dostrzegania subtelnych różnic
- zdolność do zapamiętywania i analizowania dużej ilości szczegółów
- wrażliwość na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne (również te, które umykają innym)
- trudność w radzeniu sobie z nadmierną stymulacją (wywołaną przez hałas, intensywny zapach, ostre światło, tłum ludzi itp.)
- podatność na stres, przytłoczenie i wyczerpanie emocjonalne
- rozważanie wielu aspektów życia i podejmowanie decyzji po głębokim namyśle
- perfekcjonizm, sumienność i dokładność w działaniu
- kreatywność i bogata wyobraźnia
- wrażliwość na piękno i sztukę
- intuicja
- trudność z wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie
- wysoka emocjonalność w sytuacjach społecznych
- potrzeba nawiązywania głębszych i bardziej zażyłych relacji, niechęć do small talków
- unikanie konfliktów, dążenie do spokoju i zgody
- niechęć do zmian i trudność z przystosowaniem się do nowych okoliczności
Kiedy wysoka wrażliwość jest atutem, a kiedy nie sprzyja.
Osoby wysoko wrażliwe dzięki swoim unikalnym właściwościom mogą być bardzo cennymi pracownikami. Na ogół są zaangażowani i lojalni. W warunkach sprzyjających ich funkcjonowaniu potrafią być niezwykle efektywni i twórczy. Podejmują decyzje uważnie i po głębszej analizie. Są świetnymi obserwatorami i mają dużą motywację do uczenia się. Posiadają umiejętność łączenia faktów i korzystania z wiedzy z różnych dziedzin. Są bardziej świadomi długotrwałych konsekwencji podejmowanych decyzji, stąd starają się nie popełniać błędów. Osoby WWO są dokładne i sumienne. Lubią działać według planu a do powierzonych obowiązków podchodzą bardzo poważnie. Ze względu na swoją wrażliwą naturę oraz intuicję, doskonale radzą sobie w kontaktach z ludźmi. Szybko i trafnie rozpoznają ich potrzeby i wychwytują nastrój. Mogą przez to być cennymi członkami zespołu lub specjalistami realizującymi się w zawodach opartych na kontaktach społecznych.
Jednocześnie osoby wysoko wrażliwe w niesprzyjających warunkach częściej niż inni doświadczają smutku, stresu, zmartwień, poczucia chaosu i innych trudnych emocji. Przez to są bardziej narażone na depresję, zaburzenia lękowe, czy inne kłopoty ze zdrowiem psychicznym i fizycznym. W mało sprzyjających warunkach częściej mogą odczuwać niezadowolenie z pracy, zmęczenie i frustrację. Dlatego tak ważna jest w ich przypadku dbałość o warunki w jakich pracują oraz o dostosowanie wykonywanych zadań do ich wewnętrznych zasobów.
Jak radzić sobie w pracy będąc WWO.
Zacznij od siebie
Przede wszystkim osoby wysoko wrażliwe bardziej niż inne powinny być uważne na własne potrzeby. Wsłuchiwać się w swoje emocje i samopoczucie fizyczne. Ułatwi to rozpoznawanie trudności i poszukiwanie rozwiązań niesprzyjających sytuacji.
Wyjdź z cienia
Ważna jest również akceptacja swojej wysokiej wrażliwości i zaprzestanie ukrywania jej przed otoczeniem. Otwartość sprzyja komunikacji potrzeb i zwiększa szanse na porozumienie ze współpracownikami.
Mów czego Ci potrzeba
Wielu nieporozumień można uniknąć kiedy mówimy otwarcie o tym, co dla nas ważne. Otoczenie może nie domyślić się, czego osoba wysoko wrażliwa potrzebuje i co powoduje jej dyskomfort. Ważne jest więc, aby sama jasno to komunikowała.
Planuj zgodnie z własną energią
Każdy człowiek dysponuje innymi zasobami energetycznymi. W przypadku osób wysoko wrażliwych, których energia szybciej się wyczerpuje, ważne jest szczególne dbanie o zasoby energetyczne. Można to robić między innymi dostosowując aktywność do własnego rytmu i możliwości energetycznych.
Dbaj o samoocenę
Wysoko wrażliwi pracownicy często niewystarczająco doceniają własne zasoby. Ważne jest, aby zwracali uwagę nie tylko na przeżywane trudności, ale także na posiadane atuty i podkreślali swoje osiągnięcia.
Dostosuj środowisko pracy
Środowisko pracy może być dla osoby WWO źródłem dyskomfortu. Szczególnie hałas, niewłaściwe oświetlenie, praca w pomieszczeniach bez okien, intensywne zapachy mogą rozpraszać i utrudniać efektywną pracę. Po stronie pracownika o wysokiej wrażliwości leży zadbanie o dostosowanie (w miarę możliwości) warunków pracy do jego potrzeb.
Pamiętaj o emocjach
Osoby wysoko wrażliwe są bardzo empatyczne. Często skutkuje to chłonięciem emocji współpracowników i w efekcie przeciążeniem. Warto dbać o to, aby do tego przeciążenia nie dochodziło. W tym celu warto stosować techniki pozwalające na dystansowanie się od emocji innych.
Unikaj presji
Wysoko wrażliwy pracownik nie lubi presji i rywalizacji. Nie zwiększa to jego efektywności, wręcz przeciwnie, dekoncentruje i utrudnia efektywną pracę. Istotna dla jego komfortu jest praca w spokoju, pozwalająca na działanie we własnym rytmie.
Odpoczywaj
Odpoczynek w pracy wydaje się niemożliwy. Jednak w przypadku osób WWO jest niezbędny. Może on polegać na wygospodarowaniu w ciągu dnia kilku krótkich przerw na relaks i wyciszenie.
Otaczaj się dobrem
Kiedy doświadczamy trudności, istotne jest równoważenie ich pozytywnymi doświadczeniami. W pracy może to być utrzymywanie relacji z osobami, które dodają energii i mają dobry wpływ na otoczenie.